سامانه سجام چیست؟ آموزش ثبت‌نام، احراز هویت و مزایا

مقدمه
اگر قصد ورود به دنیای بورس و بازار سرمایه ایران را دارید، نخستین گام آشنایی و ثبت‌نام در سامانه سجام است. «سجام» یا سامانه جامع اطلاعات مشتریان، بستری متمرکز و هوشمند است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ایجاد شده تا فرآیند ثبت‌نام، احراز هویت و دریافت خدمات مالی را برای تمامی فعالان بازار سرمایه تسهیل کند.
پیش از راه‌اندازی این سامانه، سرمایه‌گذاران برای انجام هر فعالیتی از جمله خرید سهام، دریافت سود نقدی یا افتتاح حساب در کارگزاری‌ها، ناچار به ارائه چندباره مدارک و مراجعه به نهادهای مختلف بودند. اما اکنون با وجود سجام، تنها یک بار ثبت اطلاعات کافی است تا بتوانید از تمامی خدمات بازار سرمایه استفاده کنید. در ادامه، با تمام جزئیات مربوط به ثبت‌نام، احراز هویت، مزایا و کاربردهای سجام آشنا خواهید شد.

قبل از راه‌اندازی سجام، فرآیند ورود به بازار سرمایه بسیار پیچیده و زمان‌بر بود. هر سرمایه‌گذار باید مدارک خود را به‌صورت جداگانه برای هر کارگزاری یا صندوق ارسال می‌کرد و در هر مرحله احراز هویت مجدد انجام می‌شد. این موضوع علاوه بر اتلاف وقت، احتمال خطا و ناهماهنگی در اطلاعات را افزایش می‌داد.
هدف اصلی از ایجاد سامانه سجام، ایجاد یک پایگاه داده جامع برای تمام سرمایه‌گذاران است تا با یک‌بار ثبت اطلاعات، دسترسی کامل به خدمات بازار سرمایه فراهم شود. همچنین، سجام باعث افزایش شفافیت مالی، جلوگیری از پول‌شویی، و امنیت بیشتر اطلاعات کاربران شده است.

مزایای ثبت‌نام در سجام بسیار گسترده است و تقریباً تمام کاربران بازار سرمایه به آن نیاز دارند:

• دسترسی آسان به تمامی خدمات بازار سرمایه از جمله بورس، فرابورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• احراز هویت غیرحضوری سریع و امن بدون نیاز به مراجعه به دفاتر
• ثبت‌نام یک‌باره برای استفاده از تمام کارگزاری‌ها و نهادهای مالی
• واریز خودکار سودهای تقسیمی شرکت‌ها به حساب بانکی ثبت‌شده
• دریافت گزارش‌های جامع از پرتفوی، دارایی‌ها و سوابق معاملاتی
• جلوگیری از جعل هویت و افزایش امنیت اطلاعات کاربران

ثبت‌نام در سامانه سجام در دو مرحله انجام می‌شود:

۱. ثبت اطلاعات اولیه:
در این مرحله، کاربر باید به سایت رسمی سجام به نشانی sejam.ir مراجعه کرده و اطلاعات زیر را وارد کند:

• اطلاعات هویتی (کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد)
• اطلاعات تماس (شماره همراه و آدرس)
• اطلاعات بانکی (شماره شبا و نام بانک)
• اطلاعات شغلی و مالی

پس از تکمیل مراحل، سامانه یک «کد رهگیری ۱۰ رقمی» از طریق پیامک ارسال می‌کند.

۲. احراز هویت:
احراز هویت می‌تواند به دو روش انجام شود:

• احراز هویت حضوری از طریق دفاتر پیشخوان یا کارگزاری‌ها
• احراز هویت غیرحضوری از طریق اپلیکیشن‌های رسمی

در روش غیرحضوری، تصویر چهره فرد و ویدئوی کوتاهی از او برای تطبیق اطلاعات ارسال می‌شود.

به‌طور کلی، تمام افرادی که قصد استفاده از خدمات بازار سرمایه را دارند، ملزم به ثبت‌نام در سامانه سجام هستند. این افراد شامل موارد زیرند:

• خریداران و فروشندگان سهام در بورس و فرابورس
• سرمایه‌گذاران در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، سهامی یا درآمد ثابت
• دارندگان اوراق مشارکت و اوراق بدهی
• کسانی که قصد دریافت سود نقدی سهام دارند
• کودکان و افراد تحت قیمومت که به نام آن‌ها کد بورسی صادر می‌شود

بنابراین، بدون ثبت‌نام در سجام، ورود به بازار سرمایه عملاً ممکن نیست.

هزینه ثبت‌نام در سجام مبلغ ثابتی است که به‌صورت آنلاین پرداخت می‌شود. جزئیات به شرح زیر است:

ثبت‌نام برای کودکان و افراد صغیر نیز امکان‌پذیر است. در این حالت:

• ولی یا قیم قانونی باید ثبت‌نام را انجام دهد.
• اطلاعات هویتی و بانکی قیم نیز در سامانه درج می‌شود.
• سند قیمومت یا شناسنامه فرزند مورد نیاز است.
• احراز هویت کودک تنها به‌صورت حضوری انجام می‌شود.

به این ترتیب، حتی فرزندان زیر ۱۸ سال نیز می‌توانند به نام خود کد بورسی دریافت کنند.

اگر در حین ثبت‌نام با خطا مواجه شدید یا کد رهگیری برایتان ارسال نشد، کافی است به بخش «پیگیری ثبت‌نام» در سایت سجام مراجعه کرده و با واردکردن کد ملی و تاریخ تولد، وضعیت ثبت‌نام خود را بررسی کنید.
همچنین در صورت فراموشی اطلاعات ورود، امکان بازیابی رمز عبور یا ارسال مجدد پیامک از طریق همین بخش وجود دارد.

ثبت‌نام در سامانه سجام پیش‌نیاز دریافت کد بورسی است. پس از تکمیل مراحل ثبت‌نام و احراز هویت، اطلاعات شما به‌صورت خودکار برای نهادهای مالی و کارگزاری‌ها ارسال می‌شود.
سپس کارگزاری منتخب با استفاده از داده‌های سجام برای شما کد بورسی صادر می‌کند. بدون ثبت‌نام در سجام، هیچ کارگزاری مجاز به صدور کد بورسی نیست.

یکی از مهم‌ترین مزایای سجام، تسهیل فرآیند پرداخت سود نقدی سهام است. در گذشته سهام‌داران باید برای دریافت سود هر شرکت به بانک مراجعه می‌کردند، اما اکنون تمامی شرکت‌های بورسی موظف‌اند سود سهام را از طریق حساب بانکی ثبت‌شده در سجام واریز کنند.
این روش باعث افزایش دقت، صرفه‌جویی در زمان و شفافیت مالی شده است.

سامانه سجام با چند درگاه رسمی دیگر در ارتباط است که خدمات تکمیلی ارائه می‌دهند. فهرست مهم‌ترین سامانه‌ها در جدول زیر آمده است:

آیا باید برای هر کارگزاری جداگانه ثبت‌نام کنیم؟
خیر، یک بار ثبت‌نام در سجام برای استفاده از خدمات همه‌ی کارگزاری‌ها کافی است.

احراز هویت چقدر زمان می‌برد؟
در حالت حضوری، احراز هویت بلافاصله انجام می‌شود، اما در حالت غیرحضوری بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت زمان می‌برد.

آیا می‌توان اطلاعات بانکی یا آدرس را تغییر داد؟
بله، با ورود به حساب کاربری در سامانه سجام می‌توانید هر زمان اطلاعات خود را ویرایش کنید.

آیا سجام برای اشخاص حقوقی هم اجباری است؟
بله، شرکت‌ها و نهادهای حقوقی نیز باید از طریق نماینده قانونی خود در سجام ثبت‌نام کنند.

سامانه سجام یک تحول بزرگ در زیرساخت بازار سرمایه ایران به شمار می‌رود. این سامانه با یکپارچه‌سازی اطلاعات، احراز هویت هوشمند، و خدمات غیرحضوری، دسترسی کاربران به بازار مالی را ساده‌تر و ایمن‌تر کرده است.
با ثبت‌نام در سجام، نیازی به مراجعه‌های متعدد و مدارک تکراری نیست و همه‌چیز تنها با یک‌بار ثبت‌نام انجام می‌شود. به همین دلیل، سجام نه تنها گامی به سوی دیجیتالی شدن بازار سرمایه است، بلکه پایه‌ای برای توسعه خدمات نوین مالی در کشور محسوب می‌شود.