1404-04-24
مقدمه
بازار طلا یکی از جذاب‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین بازارهای مالی در ایران است. اگر قصد خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری در طلا را دارید، آشنایی با اصطلاحات این بازار به شما کمک می‌کند تصمیم‌های دقیق‌تر، آگاهانه‌تر و سودآورتری بگیرید. بسیاری از افراد بدون شناخت مفاهیمی مانند عیار، مثقال، آبشده یا حباب وارد این بازار می‌شوند و در نهایت هنگام فروش یا تبدیل دارایی دچار زیان می‌گردند.
در این مقاله، تمام اصطلاحات رایج بازار طلا را به زبان ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم تا بتوانید به‌عنوان خریدار یا سرمایه‌گذار، شناخت کامل‌تری از این بازار ارزشمند پیدا کنید.
طلای ۱۸ عیار یکی از رایج‌ترین انواع طلا در ایران است. عدد ۱۸ نشان‌دهنده میزان خلوص فلز است؛ یعنی از ۲۴ قسمت کل ترکیب، ۱۸ قسمت طلا و ۶ قسمت دیگر از فلزات دیگر مانند نقره، مس یا پالادیوم تشکیل شده است.
اصطلاح «طلای ۷۵۰» به درصد خلوص ۷۵٪ اشاره دارد که از تقسیم عدد ۱۸ بر ۲۴ به دست می‌آید (۱۸ ÷ ۲۴ = ۰.۷۵). این نوع طلا تعادل خوبی میان استحکام و درخشندگی دارد، به همین دلیل برای ساخت جواهرات، دستبند، گردنبند و انگشتر بیشترین کاربرد را دارد.
در ایران و بیشتر کشورهای خاورمیانه، طلای ۱۸ عیار استاندارد رایج بازار محسوب می‌شود.
طلای ۷۴۰ دارای خلوص ۷۴٪ است؛ یعنی در هر ۱۰۰۰ قسمت، ۷۴۰ قسمت طلا و مابقی ترکیبات دیگر است. این نوع طلا معمولاً در طلاهای وارداتی یا طلاهای آبشده دیده می‌شود.
از نظر ظاهری تفاوت چندانی میان طلای ۷۴۰ و ۷۵۰ دیده نمی‌شود، اما در هنگام ذوب و تست عیار تفاوت آشکار می‌شود.
اگرچه طلای ۷۴۰ ممکن است اندکی ارزان‌تر باشد، اما در زمان فروش مجدد معمولاً با افت قیمت بیشتری مواجه می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود برای خرید زیورآلات جدید همیشه از طلای ۷۵۰ استفاده کنید.
طلای ۲۴ عیار با خلوص ۹۹.۹٪ خالص‌ترین نوع طلا است. این نوع طلا رنگ زرد روشن‌تر و نرمی بسیار بالایی دارد، به‌طوری‌که برای ساخت زیورآلات مناسب نیست زیرا به‌راحتی خم یا خراشیده می‌شود.
در ایران و بیشتر کشورها، طلای ۲۴ عیار معمولاً به‌صورت شمش یا سکه برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
در مقابل، کشورهای شرق آسیا مانند چین و هند، گاهی زیورآلات ۲۲ یا ۲۴ عیار تولید می‌کنند، اما به دلیل نیاز به مراقبت بیشتر، این نوع طلا در ایران کاربرد محدودی دارد.
طلای دست دوم یا طلای کارکرده به طلایی گفته می‌شود که قبلاً مورد استفاده قرار گرفته و اکنون بدون اجرت ساخت فروخته می‌شود.
خریداران طلای دست دوم معمولاً به دنبال کاهش هزینه‌ها هستند، چون در این نوع خرید، مبلغ اجرت و مالیات کمتر یا حذف می‌شود.
بااین‌حال، خرید طلای دست دوم بدون فاکتور معتبر یا تست عیار ریسک زیادی دارد. برخی فروشندگان ممکن است طلای تقلبی یا دارای ناخالصی عرضه کنند، بنابراین حتماً خرید را از فروشندگان دارای مجوز اتحادیه انجام دهید.
طلای دست دوم گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که هدفشان سرمایه‌گذاری است نه زیبایی ظاهری.
«مثقال» واحدی سنتی برای اندازه‌گیری وزن طلا در ایران است که برابر با ۴.۶۰۸ گرم می‌باشد.
در بازار ایران، معمولاً قیمت طلا بر اساس «مثقال طلای ۱۷ عیار» اعلام می‌شود. این عدد پایه‌ای برای محاسبه قیمت گرم طلای ۱۸ عیار است.
برای مثال، اگر قیمت مثقال طلا ۱۰ میلیون تومان باشد، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۴.۶۰۸ × (۱۸ ÷ ۲۴) ≈ ۸۱۱,۰۰۰ تومان
مثقال طلا یکی از شاخص‌های کلیدی تعیین روند بازار طلا در ایران است.
اصطلاح «مثقال بدون حباب» به قیمت واقعی طلا بر اساس نرخ جهانی و نرخ دلار اشاره دارد، بدون تأثیر عوامل روانی یا هیجانات بازار.
زمانی که تقاضا برای خرید بالا می‌رود، قیمت بازار از مقدار واقعی فاصله می‌گیرد و اصطلاحاً «حباب» ایجاد می‌شود.
بنابراین مثقال بدون حباب، قیمتی است که بر اساس اونس جهانی و نرخ ارز محاسبه می‌شود و برای خریداران حرفه‌ای شاخصی از قیمت منصفانه طلا محسوب می‌شود.
آبشده، طلای ذوب‌شده‌ای است که از طلاهای شکسته، کهنه یا طلای دست دوم به دست می‌آید. چون هیچ اجرتی ندارد، برای سرمایه‌گذاری مورد توجه است.
اما گاهی قیمت آبشده از ارزش واقعی آن بالاتر می‌رود که به آن «حباب آبشده» می‌گویند.
برای مثال اگر قیمت واقعی هر گرم طلا ۳ میلیون تومان باشد اما آبشده در بازار ۳.۰۵۰.۰۰۰ معامله شود، این ۵۰ هزار تومان اختلاف همان حباب است.
وجود حباب زیاد معمولاً نشان‌دهنده افزایش تقاضا یا کمبود عرضه است. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در زمان افزایش حباب معمولاً از خرید اجتناب می‌کنند.
در برخی موارد، تحلیل‌گران بازار طلا قیمت مثقال را بر اساس قیمت سکه تمام بهار آزادی محاسبه می‌کنند. این روش به دلیل ارتباط مستقیم سکه با طلای خالص، دید دقیق‌تری از وضعیت بازار داخلی می‌دهد.
فرمول محاسبه مثقال از روی قیمت سکه به شکل زیر است:
با این روش می‌توان ارزش واقعی طلا در سکه را برآورد کرد و از وجود یا عدم وجود حباب در بازار سکه آگاه شد.
| اصطلاح | معنا | کاربرد |
|---|---|---|
| طلای ۱۸ عیار / ۷۵۰ | ۷۵٪ خلوص، ترکیب متعادل از طلا و آلیاژ | رایج‌ترین نوع در جواهرسازی و هدیه دادن |
| طلای دست دوم | طلای مصرف‌شده بدون اجرت ساخت | سرمایه‌گذاری با هزینه کمتر |
| طلای ۲۴ عیار | ۹۹.۹٪ خلوص، خالص‌ترین نوع طلا | شمش، ذخیره‌سازی و سرمایه‌گذاری بلندمدت |
| مثقال طلا | واحد وزنی معادل ۴.۶۰۸ گرم | مبنای محاسبه قیمت گرم طلا |
| حباب آبشده | اختلاف قیمت واقعی و بازار آبشده | تحلیل وضعیت عرضه و تقاضا |
برای خرید مطمئن و سودآور در بازار طلا، رعایت چند نکته ضروری است:
در بازار ایران، قیمت طلا به‌طور مستقیم از دو عامل تأثیر می‌گیرد: نرخ جهانی اونس طلا و نرخ دلار در داخل کشور.
افزایش نرخ دلار یا رشد اونس جهانی باعث افزایش قیمت هر مثقال و در نتیجه بالا رفتن قیمت طلای ۱۸ عیار و آبشده می‌شود.
بنابراین، حتی اگر تقاضا در داخل تغییر نکند، نوسانات ارزی می‌تواند بر شاخص‌هایی مانند حباب آبشده یا قیمت مثقال تأثیر قابل توجهی بگذارد.
آشنایی با اصطلاحات تخصصی بازار طلا از جمله عیار، مثقال، آبشده، حباب و طلای دست دوم به شما کمک می‌کند تا هوشمندانه‌تر خرید کنید و از زیان‌های احتمالی جلوگیری نمایید.
اگر هدفتان سرمایه‌گذاری بلندمدت است، شناخت دقیق تفاوت طلای ۱۸ و ۲۴ عیار یا توجه به قیمت مثقال بدون حباب اهمیت زیادی دارد.
در مقابل، اگر صرفاً قصد خرید زیورآلات دارید، دانستن اجرت ساخت و خلوص طلا کلید یک خرید مطمئن است.
بازار طلا اگرچه پرنوسان است، اما با دانش و آگاهی می‌تواند به یکی از امن‌ترین مسیرهای حفظ ارزش سرمایه تبدیل شود.
